Sinhagad Fort Information In Marathi.

सिंहगड किल्ला.

सिंहगड हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील पुणे जिल्ह्यातील एक किल्ला आहे.

पुणे शहराच्या नैऋत्येस सुमारे ३२ कि.मी. अंतरावर असलेला एक प्राचीन डोंगरी किल्ला आहे. सिंहगड किल्ला जमिनीपासून सुमारे ७६० मीटर (२,४९० फूट) आणि समुद्रसपाटीपासून १,३१७ मीटर (४,३२१ फूट) उंचीवर आहे. सह्याद्री पर्वतरांगातील भुलेश्वर पर्वतरांगेतील एका वेगळ्या टेकडीवर वसलेला हा किल्ला आहे. दोन पायऱ्यासारखा दिसणारा खंदकाचा भाग आणि दूरदर्शनचा उभारलेला मनोरा यामुळे पुण्यातून कुठूनही तो लक्ष वेधतो. सिंहगड किल्ल्या वरून आपल्याला पुरंदर, राजगड, तोरणा, लोहगड, विसापूर, तुंग असा प्रचंड किल्ले दिसतात. Sinhagad Fort Information In Marathi.

सिंहगड या किल्ल्याचे पूर्वीचे नाव कोंढाणा होते, तानाजी मालुसरे यांचा मोठा इतिहास असलेल्या महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध सिंहगड किल्ला आहे. विशेष म्हणजे १६७० मधील सिंहगडाची लढाई . तानाजी मालुसरे आणि त्यांच्या भावाने किल्ला ताब्यात घेतला. मात्र छत्रपती शिवरायांनी आपल्या सैन्यातील एक वीर सुभेदार ( मावळा ) तानाजी मालुसरे यांच्या स्मरणार्थ या किल्ल्याला सिंहगड असे नाव दिले. कोंढाण्याच्या स्वारी मध्ये तानाजी मालुसरे हे धारातीर्थी पडल्यानंतर आपोआपच छत्रपती शिवरायांच्या तोंडून “गड आला पण सिंह गेला” हे शब्द उमटले होते. तानाजी मालुसरेंच्या पराक्रमाने पावन झालेला सिंहगड किल्ला. Sinhagad Fort Information In Marathi.

अशा या ऐतिहासिक वारसा लाभलेला किल्ल्याबद्दल प्रत्येक मराठी माणसाच्या मनात अभिमानच आहे. सिंहगड किल्ला ( सिंहाचा किल्ला ) अतिशय उंच उतारामुळे शत्रूंपासून नैसर्गिक संरक्षण देण्यासाठी धोरणात्मकदृष्ट्या बांधण्यात आला होता. किल्ले आणि बुरुजांच्या भिंती फक्त महत्त्वाच्या ठिकाणी बांधल्या गेल्या. किल्ल्यावर प्रवेश करण्यासाठी कल्याण दरवाजा आणि पुणे दरवाजा असे दोन दरवाजे आहेत. कल्याण दरवाजा आग्नेय दिशेला आहे तर पुणे दरवाजा ईशान्येला आहे. किल्ला इतर अनेक किल्ल्यांनी वेढलेला आहे, आणि मराठा साम्राज्याचे नियंत्रण केंद्र म्हणून ओळखले जात होते. Sinhagad Fort Information In Marathi.

इतिहास :

किल्ल्याबद्दल उपलब्ध असलेल्या काही माहितीवरून असे दिसून येते की तो 2000 वर्षांपूर्वी बांधला गेला असावा. कौंडिण्येश्वर मंदिरातील लेणी आणि कोरीव काम याचा पुरावा आहे. तसेच किल्ल्याच्या मुख्य दरवाजावर गोंडवाना राज्य चिन्ह आहे. त्यात सिंह आणि हत्ती तसेच माशांचे चिन्ह आहे. राज गोंदियन दख्खन सल्तनत काळातील मुस्लिम इतिहासकार फिरिश्ता यांच्या मते, सिंहगड किल्ला कोळी सरदार नाग नायक यांच्याकडून 1340 मध्ये दिल्लीचा सुलतान मुहम्मद बिन तुघलक याने ताब्यात घेतला होता. Sinhagad Fort Information In Marathi.

सिंहगड किल्ला सुरुवातीला कौंदिन्य ऋषींच्या नावाने “कोंढाणा” म्हणून ओळखला जात होता . कौंडिण्येश्वर मंदिरासह लेणी आणि कोरीव काम हे सूचित करते की हा किल्ला सुमारे दोन हजार वर्षांपूर्वी बांधला गेला असावा.

कोळी सरदार नाग नाईक यांच्याकडून १३२८ मध्ये मुहम्मद बिन तुघलकच्या सैन्याने आठ महिन्यांच्या वेढा घातल्यानंतर हा किल्ला ताब्यात घेतला. त्यानंतर १४८५ मध्ये अहमदनगरच्या निजामशाहीने त्यानंतर बहमनी सल्तनतचा भाग बनला . निजामशाहीच्या पतनानंतर १५०० च्या उत्तरार्धात ते आदिलशाहीच्या ताब्यात आले. Sinhagad Fort Information In Marathi.

१७ व्या शतकात नियंत्रणासाठी लढाई :

पूर्वी हा किल्ला आदिलशाही राजवटीत होता. दादोजी कोंडदेव हे आदिलशाही आदिलशहाकडून सुभेदार म्हणून नेमले होते. Sinhagad Fort Information In Marathi.

इब्राहिम आदिल शाहाचा सेनापती म्हणून शहाजी भोसले यांच्याकडे पुणे प्रदेशाचा ताबा सोपवण्यात आला होता. त्यांचे पुत्र छत्रपती शिवाजी महाराज यांनी आदिलशाही स्वीकारण्यास नकार देऊन स्वराज्य स्थापनेचे कार्य सुरू केले. .छत्रपती शिवाजी महाराजांनी 1647 मध्ये कोंढाणावर ताबा मिळवला, पुढे इ. स. १६४७ मध्ये त्यांनी गडावर आपले लष्करी केंद्र बनवले, किल्ल्याचा ताबा घेणारा आदिलशाही सरदार सिद्दी अंबर याला खात्री पटवून दिली की, तो, शहाजी भोसलेचा मुलगा, किल्ल्याचा बचाव चांगल्या प्रकारे करू शकतो. बापूजी मुद्गल देशपांडे यांनी या उपक्रमात महत्त्वाची भूमिका बजावली. Sinhagad Fort Information In Marathi.

या देशद्रोहासाठी आदिल शाहने सिद्दी अंबरला तुरुंगात टाकले आणि ते परत मिळवण्याची योजना आखली. त्यांनी शहाजी भोसले यांना एका रचलेल्या गुन्ह्यात कैद करून शिवाजीला कळवले. इ.स. १६४९ मध्ये शहाजी राजांच्या यांच्या सुटकेसाठी शिवाजी राजांनी हा किल्ला परत आदिलशहाला दिला. पुरंदरच्या तहात जे किल्ले मोगलांना दिले त्यामध्ये कोंढाण्याचा समावेश देखील होता. मोगलांतर्फे उदेभान राठोड हा कोंडाण्यावरचा अधिकारी होता. मूळचा राजपूत असलेल्या उदेभान राठोड याने मुस्लिम धर्म स्वीकारला होता. Sinhagad Fort Information In Marathi.

छत्रपती शिवाजी महाराजांनी १६५६ मध्ये बापूजी मुदगल देशपांडे यांच्या मदतीने ते पुन्हा ताब्यात घेतले ज्यांनी किल्ले सेनापतीला नवीन तयार केलेल्या खेड शिवापूर गावात जमीन देऊन पटवून दिले आणि शांततेने किल्ल्याचा ताबा मिळवला. या किल्ल्यावर १६६२, १६६३ आणि १६६५ मध्ये मुघलांचे हल्ले झाले. १६६४ मध्ये शाइस्ता खान या मुघल सेनापतीने किल्ला आपल्या ताब्यात देण्यासाठी लोकांना लाच देण्याचा प्रयत्न केला पण तो अयशस्वी ठरला. १६६५ मध्ये पुरंदरच्या तहाद्वारे, की छत्रपती शिवाजी महाराजांनी मुघल सेनापती मिर्झा राजा जयसिंग सोबत प्रवेश केला आणि किल्ला मुघलांच्या ताब्यात गेला. Sinhagad Fort Information In Marathi.

सिंहगडाची लढाई : पहा सिंहगडाची लढाई “गड आला पण सिंह गेला”.

माघ वद्य नवमी दि. ४ फेब्रुवारी १६७० च्या रात्री हे युद्ध झाले, रात्रीच्या वेळी सुभेदार तानाजी मालुसरे ५०० मावळे घेऊन गडाखाली गेला. “यशवंती” नावाच्या घोरपडीच्या साह्याने सुभेदार तानाजी मालुसरे आणि मावळे किल्ल्याच्या कड्यावरून वर चढले. त्या काळी किल्ल्याचा ताबा असलेल्या उदयभान सिंग राठोड या राजपूत सरदाराला कळले की, छत्रपती शिवाजी महाराजांचे मावळे आले. ही खबर कळताच उदयभान सिंग राठोड गडबडला आणि नंतर गनीम (शत्रू) आणि मावळे यांच्यात एक प्रहर मोठे भयंकर युद्ध झाले. पाचशे गनीम(शत्रू) ठार झाले. Sinhagad Fort Information In Marathi.

उदयभान सिंग राठोड आणि सुभेदार तानाजी मालुसरे यांच्यात मोठी लढाई झाली. सुभेदार तानाजी मालुसरे यांच्या डाव्या हाताची ढाल तुटली. मग तानाजी मालुसरे यांनी आपल्या हाताची ढाल करून त्यावर कापड बांधून लढले, या लढाईत तानाजी मालुसरे व उदयभान सिंग राठोड हे ठार झाले. मग सूर्याजी मालुसरे (तानाजी मालुसरे यांचा भाऊ) यांनी हिंमत धरून, बाकीचे मावळे सोबत घेऊन उरलेले गनिम(शत्रू) मारिले आणि किल्ला काबीज केला, जो आता सिंहगड म्हणून ओळखला जातो. Sinhagad Fort Information In Marathi.

या लढाईत सुभेदार तानाजी मालुसरे यांना वीरमरण आले आणि प्राणाचे बलीदान देऊन हा किल्ला जिंकला हे ऐकून छत्रपती शिवाजी महाराज म्हणाले ” गड आला, पण सिंह गेला ” – ” किल्ला जिंकला, पण सिंह गमावला ” अशा शब्दांत पश्चात्ताप व्यक्त केला असा एक किस्सा आहे . १६७० मध्ये छत्रपती शिवाजी महाराजांनी त्यांच्या कोळी सुभेदार सिंहगडाच्या लढाईत सुभेदार तानाजी मालुसरे यांच्यामार्फत तिसऱ्यांदा किल्ला जिंकून घेतला आणि १६८९ पर्यंत किल्ला मराठा सत्तेखाली राहिला. Sinhagad Fort Information In Marathi.

छत्रपती संभाजी महाराजांच्या मृत्यूनंतर मुघलांनी किल्ल्यावर पुन्हा ताबा मिळवला. १६९३ मध्ये “सरदार बलकवडे” यांच्या नेतृत्वाखालील मराठ्यांनी तो पुन्हा ताब्यात घेतला. साताऱ्यावर मोगलांच्या स्वारीत राजाराम महाराजांनी या किल्ल्यामध्ये आश्रय घेतला. ३ मार्च १७०० रोजी किल्ल्यावर त्याचा मृत्यू झाला १७०३ मध्ये औरंगजेबाने किल्ला जिंकला. १७०६ मध्ये ते पुन्हा मराठ्यांच्या हाती गेले. सांगोल्याचे पणजी शिवदेव , विसाजी चाफेर, शंकर नारायण, पंत सचिव यांनी या लढाईत महत्त्वाची भूमिका बजावली.

पेशवेकालीन :

१८१७ पर्यंत हा किल्ला मराठ्यांच्या अधिपत्याखाली राहिला. पेशव्यांच्या राजवटीच्या एका शतकाहून अधिक काळ हा किल्ला पुण्यावर हल्ला करणाऱ्या शत्रू सैन्यापासून आश्रय देणारा किंवा बंडखोरांसाठी बंदिस्त जागा म्हणून काम करत होता.

१८१७ मध्ये ईस्ट इंडिया कंपनी , जनरल प्रिट्झलरने तिसऱ्या इंग्रज-मराठा युद्धाच्या शेवटी पुण्यात राहणारे माउंटस्टुअर्ट एल्फिन्स्टन या कंपनीच्या आदेशानुसार किल्ल्याला वेढा घातला आणि तो ब्रिटिशांच्या हाती गेला. Sinhagad Fort Information In Marathi.

सिंहगडावरील माहितीफलकानुसार :

सिंहगडाचे मूळचे नाव कोंढाणा, इसामी नावाच्या कवीने फुतुह्स्सलातीन किंवा शाहनामा-इ-हिंद या फार्शी काव्यात (इ. स. १३५०) महंमद तुघलकाने इ. स. १३२८ मध्ये कुंधीयाना किल्ला घेतल्याची माहिती येते. त्यावेळेस हा किल्ला नागनायक नावाच्या महादेव कोळी राजाच्या ताब्यात होता.

अहमदनगरच्या निजामशाही कारकिर्दीतील कोंढाण्याचे उल्लेख इ. स. १४८२, १५५३, १५५४ व १५६९ च्या सुमारासचे आहेत. इ. स. १६३५ च्या सुमारास कोंढाण्यावर सीडी अवर किल्लेदार असताना मोगल व आदिलशाह यांनी मिळून कोंढाणा घेतला. यावेळेस (इ. स. १६३६) आदिलशाहचा खजिना डोणज्याच्या खिंडीत निजामाचा सरदार मुधाजी मायदे याने लुटला.

शहाजी राज्यांच्या काळात सुभेदार दादोजी कोंडदेव मालवणकर यांच्या ताब्यात कोंढाणा असल्याचा उल्लेख आदिलशाही फर्मानात आहे.

दादोजी कोंडदेव आदिलशाहीचे नोकर असले तरी ते शहाजी राजांशी एकनिष्ठ असल्याने शिवाजी राजांनी त्यांच्या मृत्यूपर्यंत (इ. स. १६४७) कोंढाणा घेण्याचा प्रयत्‍न केला नाही. त्यानंतर लगेचच हा गड राजांनी ताब्यात घेतला.

इतिहासकार श्री.ग. ह. खरे यांच्या मते तानाजी प्रसंग घडण्यापूर्वीच कोंढाण्याचे नाव ‘सिंहगड’ झाल्याचे कागदोपत्री पुरावे आहेत. कै.ह. ना. आपटे यांच्या कादंबरीतील मात्र तानाजी प्रसंगानंतर या किल्ल्याचे नाव सिंहगड झाले असा उल्लेख आहे.

छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या काळात व त्यानंतर हा किल्ला कधी मराठ्यांकडे तर कधी मोगलांकडे ताब्यात होता.

हे पण पहा : लोहगड किल्ल्याची माहिती मराठीत. https://marathimavla.com/lohagad-fort-information-in-marathi/#more-555

सिंहगडा वरील पहाण्यासारखी ठिकाणे :

१) पुणे दरवाजा :

गडाच्या उत्तरेला हा दरवाजा आहे शिवकालाच्या पूर्वीपासून ह्याच दरवाजाचा वापर मुख्यत: होत असे. पुण्याच्या बाजूस असणारे असे हे एकामागोमाग एक असे तीन दरवाजे आहेत. यापैकी तिसरा दरवाजा हा यादवकालीन आहे.

२) खांद कडा :

दरवाजातून आत आल्यावर ३० ते ३५ फूट उंचीचा असा हा खांद कडा लागतो. यावरून पूर्वेकडील पुणे, पुरंदरचा परिसर दिसतो.

३) दारूचे कोठार आथवा दारू खाना :

दरवाजातून आत आल्यावर उजवीकडे जी दगडी इमारत दिसते तेच दारू कोठार होय.हा गड एक महत्वाचा गड असल्यामुळे इथ फार जुना दारू खाना आहे. इथ तोफएसाठी लागणारी दारू साठवून ठेवली जात असे.ऐतिहासिक दस्ताऐवजांनुसार दि ११ सप्टेंबर १७५१ मध्ये या कोठारावर वीज पडली. ह्या अपघातात गडावरील त्यावेळच्या फडणीसांचे घर उध्वस्त होऊन घरातील सर्व माणसे मरण पावली.

४) टिळक बंगला :

किल्ल्यावर टिळक बंगला म्हणून एक वास्तू असून, ही टिळकांनी रामलाल नंदराम नाईक यांच्याकडून खरेदी केलेल्या जागेवरच्या ह्या बंगल्यात बाळ गंगाधर टिळक येत असत. १९१५ साली महात्मा गांधी व लोकमान्य टिळक यांची भेट याच बंगल्यात झाली.

५) कोंढाणेश्वर मंदिर :

सिंहगड वर यादवांचे कुलदैवत असणारे हे मंदिर शंकर भगवान यांचे असून ते यादवांचे कुलदैवत होते. हे यादव कालीन मंदिर असून मंदिरामध्ये पिंड आणि भगवान शिव यांची सुबक अशी मूर्ती आहे. हे मंदिर यादव काळात बांधले आहे.

६) श्री अमृतेश्वर भैरव मंदिर :

कोंढाणेश्वराच्या मंदिरापासून थोडे पुढे गेले की डावीकडे हे अमृतेश्वराचे प्राचीन मंदिर लागते, भैरव हे कोळ्यांचे दैवत आहे. यादवांच्या आधी ह्या गडावर कोळ्यांची वस्ती होती मंदिरात भैरव व भैरवी अशा दोन मुर्ती दिसतात. भैरवाच्या हातात राक्षसाचे मुंडके आहे.

७) देवटाके :

सुभेदार तानाजी मालुसरे यांच्या स्मारकाच्या मागून डाव्या हाताच्या छोट्या तलावाच्या बाजूने डावीकडे गेल्यावर हे प्रसिद्ध असे देवटाके लागते.गडावर राहणाऱ्या लोकांच्या पाण्याची सोय होणीसाठी या गडावर मोठे तळ आहे त्याला देव टाके असे म्हणतात. या टाक्याचा उपयोग पिण्याचे पाणी म्हणून होत असे व आजही होतो. महात्मा गांधी जेव्हा पुण्यास येत तेव्हा मुद्दाम ह्या टाक्याचे पाणी मागवत असत.

८) कल्याण दरवाजा :

कल्याण दरवाजा हा सिंहगडचा मुख्य दरवाजा असून तो गडाच्या पश्चिम बाजूस आहे. कोंढानपूर या गावातून येताना कल्याण दरवाजा मार्गे किल्ल्यात प्रवेश करता येतो.आजही तो सुस्थित असून दारवाजा ची ऊंची साधारण २० फुटच्या आसपास आहे . खरे तर कल्याण दरवाजा हे एका मागे एका असे दोन दरवाजे आहेत. यापैकी वरच्या दरवाज्याच्या दोन्हीकडील बुरुजांच्या भिंतीत अर्धवट बाहेर आलेला हत्ती व माहूत अशी दगडी शिल्पे घडविण्यात आलेले आहे. या ठिकाणी, ” श्रीशालीवाहन शके १६७२ कारकीर्द श्रीमंत बाळाजी बाजीराव पंडित प्रधान” असा शिलालेख आढळतो.

९) उदेभानाचे स्मारक (कबर) :

दरवाजाच्या मागच्या बाजूस वर असलेल्या टेकडीवर यावे. ज्या सरदार उदयभान ला मावळ्यांनी मारल त्या उदय भान ची कबर ही सिंहगड इथ आहे. येथे जो चौकोनी दगड आहे, तेच उदेभान राठोडचे स्मारक म्हणून ओळखले जाते. मोगलांतर्फे उदेभान हा सिंहगडचा अधिकारी होता.

१०) झुंजार बुरूज :

झुंजार बुरूज हे सिंहगडचे दक्षिण टोक होय. उदयभानच्या स्मारकापुढून समोरची टेकडी उतरून या बुरुजावर येता येते. येथून समोरच टोपीसारखा राजगड, त्याच्याच उजवीकडे तोरणा हे गड दिसतात, तर खाली पानशेतचे खोरे दिसते, पूर्वेकडे लांबवर पुरंदर दिसतो.

११) डोणगिरीचा उर्फ तानाजी कडा :

झुंजार बुरूजावरून मागे येऊन तटाच्या भिंतीच्या बाजूने पायवाटेने तानाजीच्या कड्याकडे जाता येते. हा कडा गडाच्या पश्चिमेस आहे. येथूनच तानाजी मावळ्यांसह वर चढले होते.

१२) राजाराम महाराज स्मारक :

छत्रपती शिवाजी महाराज यांना २ मुले होती. पहिले धर्मवीर संभाजी आणि दुसरे राजाराम महाराज राजाराम महाराज यांचा स्वर्गवास या सिंहगडावर झाला.त्यामुळे राजाराम महाराज यांचे स्मारक हे सिंहगडावर आहे. राजस्थानी पद्धतीची रंगीत देवळासारखी जी घुमटी दिसते तीच छत्रपती राजाराम महाराज यांची समाधी आहे. मोगली फौजेला सतत ११ वर्षे टक्कर देणार्‍या राजाराम महाराजांचे वयाच्या अवघ्या ३०व्या वर्षी शनिवार दि.३ मार्च इ.स १७०० या दिवशी सिंहगडावर निधन झाले. पेशव्यांतर्फे या स्मारकाची उत्तम व्यवस्था ठेवली जायची.

१३) सुभेदार तानाजी मालुसरे स्मारक :

अमृतेश्वराच्या मागच्या बाजूने वर गेल्यावर डाव्या बाजूस सुभेदार तानाजी मालुसरे यांचे स्मारक दिसते. ‘सुभेदार तानाजी मालुसरे स्मारक समितीच्या’ वतीने हे बांधण्यात आले आहे. पुरंदरच्या तहात जेव्हा छत्रपती शिवाजी महाराजांना आपले किल्ले द्यावे लागले होते, तेव्हा ते परत मेळवण्या साठी छत्रपती शिवाजी महाराजांनी सुभेदार तानाजी मालुसरे याना सिंहगडा वर आक्रमण करायला सांगितले होते. माघ वद्य नवमी दि. ४ फेब्रुवारी १६७० या दिवशी झालेल्या लढाईत सुभेदार तानाजी मालुसरे हे धारातीर्थ पडले. दरवर्षी माघ वद्य नवमीस येथे मंडळातर्फे सुभेदार तानाजी मालुसरे यांचा स्मृतिदिन साजरा केला जातो.स्मारक बघताना इतिहास डोळ्यासमोर येतो. आणि आपोआप मुजरा करण्याची ईचा होते. Sinhagad Fort Information In Marathi.

हे पण पहा : राजगड किल्ल्याची माहिती मराठीत. https://marathimavla.com/rajgad-fort-information-in-marathi/#more-351

पोहोचण्याच्या वाटा :

पुण्याहून सिंहगड किल्ल्याकडे कसे जावे :

बस : सिंहगड किल्ला पर्यंत जाण्यासाठी पुणे महानगर परिवहन महामंडळ लि.(सिटी बस) ने जावे लागते. पुणे स्वारगेट येथून सिंहगड पायथा हि सिटी बस भेटेल.

स्वारगेट (नटराज बस स्टॉप) – दत्तवाडी – सारस बग रोड – सिंहगड रोड – खडकवासला धरण – दांजे गाव – सिंहगड पायथा. इथे लक्षात घेण्याजोगी बाब म्हणजे थेट सिंहगडाच्या पायथ्या पर्यंत बस जाते. तेथून पुढे तुम्हाला गड पाई चढावा लागेल.

जर तुम्हाला गडाच्या वर पर्यंत जायचे असेल तर दांजे गाव बस स्टॉप ला उतरून तेथून पुढे तुम्हाला रिक्षाने जावे लागेल.

खाजगी वाहन : मित्रांनो, सिंहगड किल्ला बघण्यासाठी आपण खाजगी वाहन दुचाकी अथवा चारचाकीने पुणे इथून खूप मार्गाने जाऊ शकतो, स्वारगेट – दत्तवाडी – सारस बग रोड – सिंहगड रोड – खडकवासला धरण – दांजे गावा मधून एक रोड थेट किल्ल्याच्या वर पर्यंत जातो त्या मार्गे तुम्हाला जावा लागेल.

मुंबईहून सिंहगड किल्ल्याकडे कसे जावे :

बस : सिंहगड किल्ला पर्यंत जाण्यासाठी थेट बस नाही. मुंबई (कल्याण) – पुणे (शिवाजीनगर) बस स्थानकावर उतरावे. तेथून पुढे तुम्हाला (पुणे सिटी बस) ने स्वारगेटला जावे लागते. अथवा रिक्षाने जावा लागेल. तेथून पुढे पुणे सिटी बसने स्वारगेट (नटराज बस स्टॉप) – दत्तवाडी – सारस बग रोड – सिंहगड रोड – खडकवासला धरण – दांजे गाव – सिंहगड पायथा. इथे लक्षात घेण्याजोगी बाब म्हणजे थेट सिंहगडाच्या पायथ्या पर्यंत बस जाते. तेथून पुढे तुम्हाला गड पाई चढावा लागेल.

खाजगी वाहन : मित्रांनो, सिंहगड किल्ला बघण्यासाठी आपण खाजगी वाहन दुचाकी अथवा चारचाकीने कल्याण इथून खूप मार्गाने जाऊ शकतो, कल्याण – बळावली – कर्जत रोड – वांगणी – शेलू – नेरळ – कर्जत चौक – कर्जत खोपोली रोड – जामरुंग कर्जत फाटा – खोपोली – जुना खंडाळा घाट – खंडाळा – लोणावळा – कार्ले/एकविरा फाटा – पठारगाव – कामशेत – देहू ओढ सरकल एस.पी.- मुंबई पुणे बायपास – रावेत – बावधन – वारजे – वारजे ब्रिज – नवले ब्रिज – शिंदेवाडी – खेड, शिवापूर, कोंदणपूर रोड – अवसरेवाडी – सिंहगड घाट रोड – सिंहगड पार्किंग.

रेल्वे : मुंबईवरून येतांना पुणे रेल्वे स्थानकावर उतरावे. पुणे स्टेशनवर उतरून तेथून पुढे तुम्हाला (पुणे सिटी बस) ने स्वारगेटला जावे लागते,अथवा रिक्षाने जावा लागेल.तेथून पुढे पुणे सिटी बसने स्वारगेट (नटराज बस स्टॉप) – दत्तवाडी – सारस बग रोड – सिंहगड रोड – खडकवासला धरण – दांजे गाव – सिंहगड पायथा. इथे लक्षात घेण्याजोगी बाब म्हणजे थेट सिंहगडाच्या पायथ्या पर्यंत बस जाते. तेथून पुढे तुम्हाला गड पाई चढावा लागेल.

अहमदनगर ते सिंहगड किल्ल्याकडे कसे जावे :

बस : सिंहगड किल्ला पर्यंत जाण्यासाठी एस.टी.महामंडळच्या बस ने संगमनेर ते पुणे (स्वारगेट) बस ने स्वारगेट बस स्टॉप ला उतरावे लागेल. त्या नंतर तुम्हाला पुणे महानगर परिवहन महामंडळ लि.(सिटी बस) ने जावे लागते. पुणे स्वारगेट येथून सिंहगड पायथा हि सिटी बस भेटेल.

खाजगी वाहन : मित्रांनो, सिंहगड किल्ला बघण्यासाठी आपण खाजगी वाहन दुचाकी अथवा चारचाकीने अहमदनगर इथून खूप मार्गाने जाऊ शकतो, अहमदनगर – केडगाव – चास – सुपे – वाघुंडे – पालवे – शिरूर – तारदोबाचीवाडी – सरडवाडी गाव – कारेगाव – रांजणगाव – कोंढापुरी – शिक्रापूर – सणसवाडी – कोरेगाव भीमा – लोणीकंद – वाघोली – विमान नगर – डेक्कन बस स्टॉप – दत्तवाडी – वीर बाजी पासलकर चौक – खडकवासला धरण – दांजे गाव – सिंहगड पायथा. इथे लक्षात घेण्याजोगी बाब म्हणजे थेट सिंहगडाच्या पायथ्या पर्यंत बस जाते. तेथून पुढे तुम्हाला गड पाई चढावा लागेल.

जर तुम्हाला गडाच्या वर पर्यंत जायचे असेल तर दांजे गावा मधून एक रोड थेट किल्ल्याच्या वर पर्यंत जातो त्या मार्गे तुम्हाला जावा लागेल.

हे पण पहा : शिवनेरी किल्ल्याची माहिती मराठीत. https://marathimavla.com/shivneri-fort-information-in-marathi/

सिंहगड किल्ल्याचे छायाचित्र :

FAQs :

१. गड आला पण सिंह गेला असे का म्हटले आहे ?
उदेभानची भूमिका सैफ अली खान करतो आहे. त्यांनंतर मराठा सैनिकांनी लढा देत हा गड काबीज केला. या लढाईत तानाजीला जीव गमवावा दुःख शिवाजी महाराजांनाही झालं आणि तेव्हा त्यांन उद्गार काढले ‘गड आला पण सिंह गेला’.

२. कोंढाणा किल्ल्याचे सुभेदार कोण होते ?
शहाजी महाराजांनी १६३८ साली कोंढाणा किल्ल्याचे सुभेदार म्हणून दादोजी कोंडदेव यांना नेमलं.

३. आपण गाडीने सिंहगड किल्ल्यावर जाऊ शकतो का ?
किल्ल्याच्या प्रवेशद्वारापर्यंत तुम्ही गाडीने जाऊ शकता . नंतर तुम्हाला फिरावे लागेल. प्रवेशद्वारावर पोहोचण्यासाठी दोन मार्ग आहेत. एक ट्रेकिंगसाठी आहे आणि दुसरा मोटारने चालणारा रस्ता आहे.

४. तानाजी मालुसरे यांचे वंशज कोण ?
शिवराज मालुसरे यांचा मुलगा रायबा मालुसरे हे सुभेदार तानाजी मालुसरे यांचे थेट 13वा वंशज आहे.

५. तानाजी मालुसरे यांची समाधी कुठे आहे ?
पुणे शहरातील वाकडेवाडी या भागाचे नाव बदलून ते नरवीर तानाजी वाडी असे करण्यात आले. पुण्याजवळील सिहंगडावर नरवीर तानाजी मालुसरेचे स्मारक असून, त्याचा अर्धपुतळा त्या ठिकाणी आहे.

६. कोंडाणा किल्ला “सिंहगड” का झाला ?
छत्रपती शिवाजी महाराज म्हणाले. “आम्ही किल्ला जिंकला पण सिंह हरला” (“गड आला पण सिंह गेला”), आणि म्हणूनच त्यांच्या मृत्युनंतर छत्रपती शिवाजी महाराज यांनी “कोंढाणा” किल्ल्याचे नाव “सिंहगड” असे ठेवले.

७. तानाजी मालुसरे यांच्या भावाचे नाव काय होते ?
तानाजी मालुसरे यांच्या भावाचे नाव ‘सुर्याजी’ होते.

८. तानाजी मालुसरे यांच्या घोरपडीचे नाव काय ?
तानाजी मालुसरे यांनी “यशवंती” घोरपड वापरली होती.

९. कोंढाणा किल्ला कधी जिंकला ?
इ. स. १६३५ च्या सुमारास कोंढाण्याचा सिद्दी जोहर किल्लेदार असताना मोगल व आदिलशाह यांनी मिळून कोंढाणा घेतला.

१०. सिंहगड जिंकण्यासाठी कोण धारातीर्थी पडले ?
नरवीर तानाजी मालुसरे यांनी १६७० मध्ये लढाई करून सिंहगड स्वराज्यात आणला. यात ते धारातीर्थी पडले. ही घटना छत्रपती शिवरायांच्या काळातील आहे.

११. कोंढाणा किल्ल्याला किती दरवाजे होते ?
कोंढाणा म्हणजेच सिंहगड किल्ल्याला याला दोन दरवाजे आहेत – “दक्षिण-पूर्वेला कल्याण दरवाजा” आणि “उत्तर-पूर्वेला पुणे दरवाजा” .

१२. तानाजी मालुसरे यांचे पूर्ण नाव काय आहे ?
तानाजी काळोजी मालुसरे.

हे पण पहा : तोरणा किल्ल्याची माहिती मराठीत. https://marathimavla.com/torna-fort-information-in-marathi/#more-416

Hostinger Is Best Website For Bye Domain For Your Website. https://www.hostinger.in